مثلهای سمنانی و کاربرد آنها
1 = تیژَه کاردی، نَرَه وَرِه رَه بییمیچی.
: چاقوی تیز، برای برّة نر آمده است.
: اَِنَه مثلَه دو جا کاربرد داره. 1: وختی مَِگَِشُن ای نفری چو کَِرَن کو ای کاری خطرناکی هاکَِرِه، ژو رَه مایَن: نترسا بشَه جلو ، کاری سختی میردییِه. 2: وختی مَِگَِشُن ای نفری کو غمی سنگینی داره ژو دلداری بَدَن ژو رَه مایَن کو: سختی وُ مشکلات میردییَه، آدم منه گی به اَِن رِیکی خوشتُن دَِوازه وُ اَِنجور هکاتی دیگه.
2 = تیشِه واری دیم بَِه خوشتُن متاشِه. : به مانند تیشه، رو به خود می تراشد.
: اَِنَه مَثَِلَم در موردی ای نفری مایَن کو خیلی حریصه وُ همه چی خوشتُنَه مَِگیش. ژو خیرَم هِشکین منه رَِسِه.
3 = تیلکی، تیلکی کَِرچِش.
: ظرف ظرف کرده است. ( فال فال یا پیاله پیاله کرده است).
: اَِنَه اصطلاحه وختی ماین کو مَِگَِشُن ای چی نَظری یا خیرات هادَن. مثلن آش درست کرچیشُن پییاله پییاله مَِکَِرَن وُ هُمسییُنَه مَِبَِرَن. اَِن پییاله پییالُنه اصطلاحَن مایَن تیلکی تیلکی.
4 = تییارت بیرینَِوَِرچِش.
: تئآتردرآورده است.
: وختی ای نفر شوخی وُ لودگی وُ مسخرگی ماکره تا هَمُّنُن بخندنه، ماین تییارت بیرینَِوَِرچِش.
قدیمی مَطرَِبُن هُمرا ای نفر دَبا کو اَِدا اَِطواری بیرین مییاردش تا مَرتُمُن بَخَِندَِنِه. اَِسَه هرکین اَِن کارایی ماکَِرِه مایَن تییارت بیرینَِوَِرچِش.
5 = ثواب، تیی کاسِه دَرَه.
: ثواب، تهِ کاسه است.
: وختی مَِگییشُن زِیکُنَه باین کو اسراف ناکرن و هرچی دله بُشقابی یا کاسِه دورچیشُن مگی بَخورَن، ژونَه ماشُن، ثواب تیی کاسِه دره. یعنی اگه مگه ثواب هاکه، ته تیی بشقابی مَنَِگی ِچی بمونِه . البته هَمَن باعث مَِبا کو زیکی حرص نکوئَن وَِ اونچی کو مَِزُنَن بخورَن، دله کاسه یا بشقابی دوریژن.
معنی کلمه فارسی به سمنانی
1 = خرده هیزم خشک
2 = خردسال
3 = خردسالگی یا خُرد سالی 4 = دامنِ چین دار
5= دانِ مرغ
6 = خرده هیزم خشک : چیلکی
7 = خردسال : کَم سَِنَّه سال
8 = خردسالگی یا خُرد سالی : کَسینَِندَِر
9 = دامنِ چین دار: کَمَِر¬چینَه
10= دانِ مرغ : چینَه
11 = خشک کردن : خُشک واکَِردییُن
12 = خشکاندن : بُخُشکَِندییُن
13 = خشکیدن: بُخُشکییُن
14 = خشکیده: بُخُشکییا
15= نان خشک شده در تنور : کَِلَه خُشکَه
16 = درِ یک لنگه‌ای: لَتَه¬بَر
17 = درِ دولنگه ای: جیم بَری
18 = تلنگُر : بیلینگَِسییَه
19 = دالّی دالّی کردن : دّکّی دّکّی کَِردییُن
20= بازی جفتک چارکُش : خُس خُس.
معنی کلمات فارسی به سمنانی
آغوش = کَش
درخت بید= وییَه دارَه
پس انداز = پَستا
دالان = بالَّه
قهقهه = کَکِیی
بوته صیفی جات = تَقَه
کدوها = کَوی
کپک روی ترشی و میوه = پُمِتَه
کپک روی نان = جِشنَه
وصله ها = پینکی
شغال پیر= شُوکِلاسَه
جوجه تیغی = جُجَه
هزارپا = گوشَه خیزَه
خرخاکی ها = آخورِکی
بزغاله = بُچا
شاهدانه = کِنِقدُن
هسته انگور و انار= چیکچیکَه
تفاله چای = چایی پُخَه
برگه زرد آلو = شیکلتِه
کتیرا = کَتَریا
روغن کرچک = روئون چِلا
جزغاله = چِسکی
لواشک = چِپاتیَه
آغوز = مِیکا
قره قوروت = تَفرَه
حالا = اِسَه
حالا حالاها = اِسِلایی
دیروز= ایزی
امروز= آرو
فردا = هِرِن
عطسه ها = اِشنیشی
چانه = چَکُنا
لُپ ها = آلِشکی
آرنج ها = مَرِکی
قوزک پا = قافِکَه
ناودان = نالِزُنَه
راه پله = پِلِکُنِه رِه
دیوار= دِزار
کاه گل = واشَه گل
درب آهنی = آسُنین بَر
معنی جمله فارسی به سمنانی
دیدم در باز نمی شود = بِدییِن بَر مِناشو
هر کاری کردم در باز نشد = هر کاری هاکردن بر ناشا
همسایه مان گفت این در دیروز هم باز نمی شد = هَما هُمسییِن بات اِن بر ایزی هم مناشا
گفتم عمو،این کار کار هر کسی نیست = باتَن عامی،اِن کاری هر کین کاری نییِه
یک قطره شربت توی گلویم چکاند گفتم،این را به گدا بدهی قهر میکند =اییَه چِکّا شربت مُو گَل دوچاکِنِش باتَن،اِن گِدِه دِه قَر مِکره
کفش به من داده بود گفتم ،این لنگه کفش را به پای مرغ ببندی از تخم کردن می ایستد =للَکِه مُوندابِش باتن ،اِن للکه پا کرگین پا دَبِست مُرغُنه پی مِشته
مادر دوستم فوت کرده بود به او گفتم ،این برفی است که پشت بام همه کس می نشیند =،ُو رَفیقی مِی بِمِربییَه ژُو رَه باتَن، اِن وَریِه کُو هَمُنُن/هَمٌُن پَشتی‌بُنی مِنینِه
اینها همه حرف است این کلاه برای سرِ ما گشاد است = اِنی هَمه هِکاتییَن ، اِن کلاه هَما سَری رَه گشاده / فَرَخِه
می گوید زود باش، گفتم ،انبان نیست که بادش کنم = مایِه رِیکَه با، باتن ،اِنبُنَه نییِه کُو وادَکَِرون
درس روز چهارشنبه 6 آبان 94
جلسِیی قبل باتمُن کو "بودن" دله فارسی دو معنی دارِه.
1. فعلی ربطی مثلا دله "هوا سرد است" "من خوب بودم" . کو بدیمُن مُسند ای "حالت یا صفت" ی با کو مسندالیه وصف مکره.
2. بودن = وجود داشتن. مثلا "علی اینجا است" یا "در خانه شما بودم" .
دَِلَه فارسی، هر دو ای شکل دارَن ولی ژون کاربردی فرق ماکره.
اما دَِلَه سمنی، اَِن دو با همدیگر فرق ماکرن.
اِن قسمت دوئمین معنیی فعلی "بودن" دَِلَه سمنی با هُم مِینین.
(و ای نکته هم هَما یِی ناشو. قرار با راجه به اون "ر" کو مثلا دَِله "اَ خارون" بعدی "خا" مِی هم هکاتی هاکرین.)
فعلی "دَِبییُن" صرف مکرین. (ماضی) به سمنی:
من خانه بودم : اَ کییَه دَِبییون
تو خانه بودی : تو کییَه دَبِه
او خانه بود (مذکر) : او کییَه دَِبا
او خانه بود (مونث) : او کییَه دَِبییَه
ما خانه بودیم : هما کییَه دَِبِن
شما خانه بودید : شَما کییَه دَِبِن
آنها خانه بودند : اویی/اونی کییَه دَِبِن
(لطفا به دو صیغه ای سوم شخصی مفردی مذکری و مونثی توجه دربیتُن)
"اون" و "اونَه" غلط نییَن . ولی در واقع ضمیری اشارِیَن. اَِن ای چییَه کو دَِلَه سمنی دارین و دله فارسی ژون تفاوت ملیم منبو کو بعدا مایین.
جالبَه کو پیشوندی "دَ" در واقع اوولی مصدری "بییُن" مِی و اَِن مصدر تبدیل به "وجود داشتن فیزیکی" مکره (Existing).
اسه ای تمرینی دیگری:
"بییُن" و "دَِبییُن" به صورتی مضارع کامل صرف مکرین .
اَِ اولمین و دوئمین صیغه منویسون همنطور تا آخر کامل منویسین
اِیون (ون) / درون
اِیه ( اِه ) / درِه
اِیَه (اَه) / درَه
اَِیِه (اِه) / درِه
اِیین(این) / درین
اِیین (این) / درین
اِیَن( اییَن) / درَن
انجو مشابهی حالتی ماضی, یشوندی "دَ" قبلی فعلی بییَمیچی. اما ای "ر" هم اضافه ببیچی.
اَِن "ر" کُجَه پی بییَما؟؟
خُب . شَما یِی دَرَه جلسِیی قبلی هم ای "ر" پیدا ببا کو مگمن بایین چره؟ الون مایون.
لطفا تصور کرین مگتُن پشوندی "دَ" قبلی "بییون" بیارین مبو "دَِبییون" . و تلفظی ژو راحت هم اِیَه. سخت نییَه.
ولی مثلا مگتُن پیشوندی "دَ" قبلی "اون" (اِیون) بیارین . مبو:
دَ + اون .
هوشتُن گَل تلفظ کرین مِینین کو خیلی سختَه کو بایین "دَ اون" .
یا دَ + اِه ...دَ اِه .. باتییُنی ژو خیلی سخته.
اِنجو ای حرفی میانجی مِی کو تلفظ راحتتری مکره. اون حرفی میانجی "ر" َه.
دَ + اون = دَ اون .... (با حرفی میانجی ) دَرون
همنطور
درَه / دَرِه ... و الی آخر.
اون "ر" هم کو دَِلَه "خارون / خارِه و ..." مِی همنی بالا مِی.
1. خواب بودم = خونی دَِبییون
یا
2. خواب بودم = خوت بییون
همُنطور کو مِینین دَِلَه دوئمین جمله, " خوت" مُسنده. "بودن" هم به شکلی "بییُن" بییمیچی.
خوت بییون = خواب بودم : خفته بودم . یعنی در حالتی بخوته. (خفته)
ولی اولمین جملا:
خونی دبییون .
"بودن" به شکلی "دبییُن" بییمیچی. یعنی دلَِه ای فضا و دنیایی دیگری دَِبییون .
ولی اولمین جملا:
خونی دبییون .
"بودن" به شکلی "دبییُن" بییمیچی. یعنی دلَِه ای فضا و دنیایی دیگری دَِبییون .
در حقیقت "خونی" ای فضایی مجازیَه" کو آدم دَِلَه اون مکانی دَرَه
کییَه دبییون (در خانه بودم)
خونی دبییون (در خواب بودم)
اینی جا هم ان "ر" میانجی مِی.
مثلا مایین "به او گفتم (مذکر و مونث))
"به متمم ساز" دَِلَه سمنی در واقع ای "فتحه" یه کو آخری کلیمن مِی.
به او = ژین + َه = ژینَه
اَِسَه اگر گیابیمُن هَمَن فتحه آخری ژو، یا مو، یا تَه بیارین, انطور مبو :
ژو + = ژو اَ
مو + = مو اَ
تَه + = تَه اَ
اِنجو هم تلفظ سخت مبو .
باز "ر" میانجی مِی هما کمک.
به احسان گفتم : احسانی + باتَن : احسانی "ر" َه باتَن.
دَِلَه فارسی جدید ان حرفی میانجی وجود نداره ولی دله پهلوی دبیچی.
مثلا بعضی کلمن کو مگیشن منفی کرن ، اولی ژو "آ " یا "اَ" میارچیشُن.
مثلا :
غیرایرانی = اَ + ایرانی
اَ ایرانی خیلی سخت تلفظ مبو.
ماچیشُن "اَنیرانی"
اونی "ن" میانجی درچیشُن.
اَِنَه جملا در نظر بَگیرین :
" اَِن کییَه کَسینَه" (این خانه کوچک است)
اَِن جملا هِیرَه بخشی پی تشکیل ببیچی :
((اَِن کییَه)) + ((کَِسین)) + (( َه))
مُسندالیه + مُسند + فعل
مُسند : در واقع ای صفت یا حالتَه کو مسندالیه وصف مکره.
مثلا مایین "هوا سردَه " "هوا گرمَه" .
سرد، گرم، اَفتووی (آفتابی) مسندَن کو مسندالیه (هوا) وصف مکرن.
یا
مو ماشینَه آبیِه / تمیزِه / پنچرِه / خرابِه / سالمِه ....
آبی، تمیز، پنچر، خراب و .... انی همه مُسندَن کو حالتی مُسندالیه (ماشینین حالت) بیان مکرن.
تمرین
اییَه جملایی خیلی سادِه مایون.
"ا هلاکون" (من خسته ام)
1. لطفا انَه جملا به سمنی صرف کرین :
من خسته ام.
تو خسته ای.
او خسته است (مذکر و مونث)
ما خسته ایم.
شما خسته اید.
آنها خسته اند.
پاسخ :
من خسته ام. " اَ هلاکون "
تو خسته ای. "تو هلاکِه"
او خسته است (مذکر) او هلاکَه
او خسته است (مونث) او هلاکِه
ما خسته ایم. هَما هلاکین
شما خسته اید. شَما هلاکین
آنها خسته اند. اویی/اونی هلاکییَن
(انجو هم مزونین بایین "اویی" هم "اونی")
هلاک" مسنده. چون در واقع ای حالت و صفته و دارِه مسندالیه (اَ , تو، او، هما و ....) وصف مکره
اگر ان جملِه کو شما صرف کرتُن، ژون اجزائی گیابیمُن پیدا کرین انطور مبو :
اَ + هلاک + ون
تو + هلاک + ه
او + هلاک + ه
او + هلاک + ه
هما + هلاک + ین
شما + هلاک + ین
اویی/اونی + هلاک + ییَن
پس اگر گیابیمن تُنیا همن فعل صرف کرین مبو :
اون
اِه
اَه / اِه
این
این
ایَن
البته ان فعلی مختصر ببیچن. یعنی "اون" در واقع "اِیون" بیچی. (دله فارسی واری کو ماین "خوبم" کو هَمُن "خوب هستم" َه)
مثال:
هستم/هستی/هست (مذکر و مونث)/هستیم/هستید/هستند
به ترتیب مِبو :
اِیون
اِیِه
اِیَه / اِیِه (مذکر / مونث)
اِیین
اِیین
اِیَن
هست / است " دله فارسی دو معنی دارِه.
1. همن فعلی ربطی کو مثلا مایین "هوا سرد است"
2. یعنی "وجود دارد. مثلا "حسن اینجا است"
درس مربوط به روز سه شنبه 17 شهریور جناب آقای وزیری
بخش دیگری از خلاصه چند نکته ضروری جهت نوشتن گویش سمنانی:
الف : در هر واژه¬ای از گویشِ سمنانی ¬که یکی از حروفِ تشکیل دهندة آن دارای حرف واوِ ساکن ( وْ ) باشد، اگرحرف « و» بعد از حرفِ صامتی قرار بگیرد، به مانند فارسی، حرفِ واو، صدایِ«او u» به خـود می¬گیـرد ماننـد: بود bud، دود dud ، سود sud ، رود rud . عود ,ud و واژه¬هـایِ سمنـانیِ « اوستا ustâ» یعنی: استـاد . « بوسا busâ » یعنی: بوسه. « چوتا čutâ» یعنی: جوجة مـرغ. « روتخُنـَه rutxona» یعنی: رودخـانه. « سوتَه súta» یعنی: سوت. « یوزَه yúza» یعنی: گردو،
هرگاه حرف واوِ ساکن، بعـد از حرف مضموم قرار بگیرد، صـدای اُویِ کوتاه به خود می گیـرد. مانند: ژُوری öri ž یعنی: بالا. یا: دُوٌری döri یعنی بشقاب. گُوٌز göz یعنی: بزرگ. حُوٌضhöz . و هرگاه حرف واوِ ساکن، بعد از حرفِ مضموم، در واژة ساده¬ای کـه معنیِ « آب» داشتـه باشد یا در واژة مـرکبی که مفهـوم « آب» در آن مستطر باشد، صدای آن، صدایِ اُویِ بلند خواهد بود. ماننـد واژة سادة: اُوٌ ow یعنـی « آب». و واژه¬های مرکبِ: گوشتُوٌ guštow یعنـی«آبگوشت» . کَشکُوٌ kaškow یعنی« آبِ کشک» یا « دوغِ کشک» . وَِلُوٌ vεlow یعنی«گلاب» .
1 = جایی بَر دَِندِه کو پاشنَه بَگَِردِه. : یَنی چَِه ، کُجَه کاربرد داره؟
: جایی در بگذار که پاشنه اش بگردد.
: اَِنَه مثَِلَه ای نفری رَه مایَن کو اینی نفری پی توقُعی ویشتَِری ژو توانی دارِه. فولکسَه کو به اندازه یی کامیونین مَنَِزُنِه بار ببره. پس مگی هرکین پی به اندازه یی ژو توانی، زُو پی توقع دَِرد.
2 = جایی بَنین کو تَه پِی نَکَِرَن.
: جایی بنشین که برنخیزانندت.
: آدم مگی خوشتُن حدّ و اندازه بَزُنِه. نَه مَِگی بَشو ژُوری ژُوری بَنینِه کو ژو پِی کَِرَن، نَیَم مَِگی بشو ژیری زیری بَنینِه کو ژو تَحویل نگیرَن.
فارسی: جایی برو که تو را بخوانند، نه جایی که تو را از در برانند. « فرهنگ عوام»
فارسی: تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف // مگر اسباب بزرگی همه آماده کنی
3 = جایی مَنَِه نینِه ( مَنَِخوسِه ) کو اُو ژو تَیی کِه.
: جایی نمی نشیند (نمی خوابد) که آب زیرش بیفتد.
: اَِنَه مثلَه در تعریفی ای نفری مایَن کو خیلی ژو حواس جَمَه، زرنگَه، محتاطه و خا وُ بَد تشخیص مَِدِه. کاری مناکرِه کو هوشتُنَه دردی سری دُرُست کَِرِه.
4 = جایی کو اَسبی نال مَِکَِرَن، خَرَه پا جا منه رِه.
: جایی که اسب را نعل می کنند، خر پایش را بلند نمی کند.
: اَِنَه مَثَِلَه کمی جنبِیی تأدیبی داره وُ نامؤدبانِه یِه، به عُنوانی اعتراضی به ای وچه ای یا آدمی کم سنّ و سالی یا کم تجربه ای کو مَستری احترام نییا نَِدَِرچِش و َِ ژو دَِلِیی کارین یا ژو دله هکاتُن دخالت هاکَِربیش، ژو رَه مایَن.
5 = جایی کو کَل دَرَه، طاسی اسم منه شید بَِبَِرد.
: جایی که کچل هست، نمی شود اسم طاس را برد.
: اَِنَه مثلَه بابَِتی ای نفری کاربرد دارِه کو خیلی حساسَه، نازُک نارَِنجییَه، ای چی ریکَه ژو برخورد ماکَِرِه. رِیکَه آزُردَه خاطر مَِبو. پس مگی ژو ملیحظه هاکَِرد و به احترامی ژو هرچی نوات.
6 = جَغَِربُندَم میراثِه.
: جگرسیاه هم میراث است.
: وقتی ارث تقسیم مکرَن، برایی اَِنی کو هَِرِن هَِکاتَی هَِکاتَه وَچِه بیرین نِین، مگی همه چی تقسیم ببو، حتّا جَغَِربُندَه یا بی ارزش ترین چی. به قولی شیرازییُن کو مایَن: حساب حسابه، کاکا برادر.
7 = جنگلی اُشتُر بَِدیچی!!!
: جنگلی شتر دیده.
: مَلیمَه کو اَشتُری جا دَِلَه کَویرییَه نه دَِلَه جنگلی. امّا اگه دَِلَه جنگلی دیده ببو جایی تعجبی داره. اَِسَه اَِنَه مثَِلَه در مقامی شوخی ای نفری رَه ماین کو ای چیی معمولی بَِدیچش و تعجب هاکَِرچِش. مثلی اَِنی کو جنگلی، دله جنکَِلی اَشتَر بَِدی بابو.
8= جَنگَِه کَِرا مَِمُنِه.
: به جنگجو می ماند.
: اَِنَه مثله بابتی ای نفری کاری مَِبَِرَن کو هرآن آماده یی دعوایییَه. تا ای چی مبو طرفی یقَه مَِرِه وُ مَِگیش ژو رَه دعوا هاکَِرِه. هِشکین مُلیحظه هم مناکَِرِه. یا ای نفری رَه مایَن کو پایه یی دعوایی جور مَِکَِرِه دیگَِرُن هُم مَِوَِنِه.
ای استقُن دله گوشتی گوسفندی دَرَه به اندازه یی ای بُندی شستین کو اونی اسم جنگه کَِرایِه. قدیم آدمایی خرافاتی ماشُن اگه ای نفری پَشتی بُونی وَِنَن، مییُنی آدمایی اون کییِه دعوا مَِبو.
اَِنَم نتیجِه یی خرافاتی. آخه اَستَِقُنی چه به دعوایی؟، اونَم استَِقُن پَشتی بُونی کِی اون وخت بِدونی هِچ دلیلی، آدمُن مییُنَه دعوا ببو؟ واقِعَن کو !!!
9= جنگی زرگری ماکَِرِه.
: جنگ زرگری می کند.
: وختی دو نفری به دوری با هُم دَعوا ماکَِرَن تا بقییُن اِغفال هاکَِرَن، ماین دارَن جنگی زرگری ماکَِرَن. اَِسَه جنگی زرگری چه جور جَنگییَه؟ ای زرگَِر بیچی ای شاگرد دَِرچِش. ژو یِه بَِدابِش کو هر وخت مَِگیش طلا به مُشتریُن بِیروشِه، اُّوَِل ای قیمتی گَِرونی مایِه، ژو شاگرد هَمُن جنسی قیمت کمی ارزُنتری مایِه. اوستا و شاگَِرد بنا مَِکَِرَن دورینَه دعوا هاکَِردییُن کو چَِرَه جنسی قیمت زیرییَِوَِرچَه، اونوخت شاگَِرد مایِه کو دیگه بَِوییَِرچی ای اشتبایی هاکَِرچَن و قیمت هادِچَن. اوستا ظاهرَن قهر مَِکَِرِه دَِکُن پی بیرین مَِشو. شاگرد مشتری رَه مایِه تا مو اوستا نییَِمیچی اَِن طَِلا بِیرین اگه مو اوستا بِی بَِه اَِن قیمت نادِه. مشتری هم هُول مبو اون جنس مِیرینه به قیمتی کو شاگردی باچی. بعد مِینِه کو همونَم گَِرون بِیرینچِش. اَِسَه وختی دو نفری اَلَِکی دعوا ماکَِرَن تا بَقییُن گول بَکّویَن، ماین دارَن جنگی زرگری ماکَِرَن.
10= وَختی کَِلِن یوزَه دارینَه قهر بَِکَِرد، چَِل یوزی دارین مُنفَِعَِت.
: وقتی کلاغ با درخت گردو قهر کرد، چهل تا گردو به نفع درخت گرد.
: اَِنَه مَثَِلَه وختی مایَن کو ای نفَِری اینی نفری رَه قهر مَِکَِرِه در حالی کو همیشه ژو پی استفاده ماکَِرچِش. اَِسَه کو قهر بَِکَِرچِش دیگه منه زُنِه ژو پی استفاده هاکَِرِه. پس به مُنفعَِتی اونی مبو کو ژو رَه قهر بَِکَِرچِش. کمتری ژو مزاحَِم مبو.
درس مربوط به 18 شهریور94
1. "بن ماضی" چطور ساخته مبو؟
جوواب : "یُن" کوعلامتی مصدرییَه، آخری مصدری پی حذف مکرین. پیشوند فعلی هم اوولی مصدری پی حذف مکرین. اونچی کو باقی ممونه، مبو "بن ماضی"
مثال : بُخوردییُن ..... بُخورد ..... "خورد"
1. دوخوتییُن : آب تنی کردن "خوت"
2. دراغُستییُن : چپاندن و تپاندن چیزی در جایی تنگ, درآکندن "اغُست"
3. بوارییُن : باریدن "واری"
4. باتّییُن : گفتن "وات"
خُب. دَِلَه بعضی مصدرُن و فعلُن ، هَمَن "باتییُن" واری، پیشوند فعل با حرفی اُوّلی فعلی ادغام ببیچی.
چطور مزونین بفهمین؟
مگی هَمَن فعلی سوم شخصی به صورتی منفی بایین. مثلا بایین"نگفت".
مبو "نواتش".
بعد حرف نفی یعنی "ن" اولی فعلی پی حذف مکرین. "ش" هم آخری پی حذف مکرین. چی چی مَِمُنِه؟ :
"وات"
برای انی کو بزونین "بن مضارع" پیدا کرین، مگی "فعل امر" بزونین چی چیَه.
فعل امر ، "دستور به انجامی ای کارییَه".
مثلا اگر گیابیمُن ای نفری رَه بایین هکاتی هاکره ، ژو رَه مایین "با" (یعنی بگو)
یا اگر گیبیمُن ای نفری رَه بایین چی بخورِه ، مایین "بَخُو" (یعنی بخور)
پس "با" ، "بَخُو" ، "بَنین" " بَخوس" "بَکووا" فعلی امرییَن.
بن مضارع کو همیی افعالی مضارع (چه اخباری، چه التزامی ..) همن بُنی پی مسازین ، انطور پیدا مبو :
پیشوند فعلی اُوّلی فعل امری پی حذف مکرین. بن ماضی پیدا مبو :
بَشَه شَه
دوریژ ریژ
تمرین :
1. دوساتییُن "ساز"
2. بُوَندییُن "وَن"
3. هیوَِلکیندییُن "ولکین"
4. بُخوتییُن "خوس"
5.بییَمییُن "آ"
6. بَِشّییُن "شَه"
7. بتّتییُن "تژ"
8.بَمَردییُن "مَر"
9. دبییُن : "با"
10. باتّییُن : "وا"
درس مربوط به 18 شهریور
نکته: ژورتری هم باتمُن.
باتّییُن (مصدر) .... نوایا (نگو، نهی) ..... "وا" (بن مضارع)
مصدر بن ماضی بن مضارع
1. بیاردییُن آرد آر
2. بوکوواتییُن کووات کووا
3. دَِبَِستییُن بست بست
مصدر بن ماضی بن مضارع
4. هی وندییُن وند ون
5. هی گیتّییُن گیت گی(ر)
6. بُوریتّییُن (ا)وریت (ا)وریژ